Người nối những đứt gãy của cơ thể điêu luyện như nghệ nhân

Một dáng người nhỏ nhắn, một khuôn mặt chỉ cần khẽ cười đã toát lên sự hóm hỉnh, cởi mở. Một đôi mắt thật sáng. Một đôi tay cẩn trọng, tỉ mỉ và những kỹ thuật điêu luyện hàng đầu. Đó là những hình dung đơn giản nhất về PGS.TS Nguyễn Mạnh Khánh, Phó Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức.

Nhưng ông thực sự là một bác sĩ tuyệt vời hơn thế!

PGS.TS Nguyễn Mạnh Khánh từng mổ cho vô số bệnh nhân tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức. Dù là ca mổ gãy tay, mổ nội soi khớp gối đơn giản, tới những ca mổ phức tạp như ca mổ thay khớp háng cho bệnh nhân lớn tuổi PGS.TS Nguyễn Mạnh Khánh đều bước vào phòng mổ với tất cả sự cẩn trọng tuyệt đối.

Ông chia sẻ: "Việc mổ cho người bệnh mình đã quen thuộc, các kĩ thuật nhuần nhuyễn nhưng là bác sĩ, mình không được lơ là, bất kì ca mổ nào dù là dễ, hay khó đều tiềm ẩn những nguy cơ bất ngờ không thể lường hết. Chỉ khi ca mổ thành công, người bệnh được rời phòng hậu phẫu, lúc đó bác sĩ mới buông lỏng, thở phào''.

Thật không quá lời khi nói PGS.TS Nguyễn Mạnh Khánh là người nối lại những đứt gãy của cơ thể. Người chuyên hoán cải nỗi buồn thành niềm vui, biến những bước chân tưởng chừng khập khễnh suốt đời thành hồi sinh khoan thai...

Mới đây, PGS Khánh thực hiện thay khớp gối lại lần 2 cho một bệnh nhân. Đó là một ca rất khó, do bệnh nhân đã thay khớp 1 lần, từng trải qua 2 ca phẫu thuật ở cùng một vị trí, sẹo co dính hơn, nguy cơ nhiễm trùng cao.

Ca phẫu thuật này đã đặt ra cho các bác sĩ thách thức không nhỏ. Nhưng nhờ tài năng và kinh nghiệm, bác sĩ Khánh và đồng nghiệp đã thành công ngoài mong đợi.

Hay như trong phẫu thuật đặc biệt cùng một lúc thay khớp háng 2 bên cho cụ ông đã 92 tuổi, do tai nạn sinh hoạt, bị ngã và gãy cổ xương đùi cả hai bên. Đây là lần đầu tiên các bác sĩ phẫu thuật cho bệnh nhân đồng thời cả 2 bên khớp háng. Bởi cổ xương đùi là phần yếu nhất của khớp háng, chịu lực chính cho trọng lượng cơ thể, thông thường gãy 1 bên khớp háng đã là tổn thương rất nặng nề, đặc biệt lại là đối với người già, trường hợp này người già trên 92 tuổi, gãy đồng thời cả hai bên khớp háng. Đây là một trường hợp hiếm gặp. Trên thế giới, y văn cũng cực kỳ hiếm gặp.

Các ca mổ luôn diễn ra với sự cẩn trọng tuyệt đối, chăm chú vào từng thao tác. Mỗi khi nhát dao đầu tiên được rạch xuống là liên tục những thao tác nhanh, chuẩn xác từng mm.

Giây trước PGS Khánh nhanh chóng cầm máy cắt vừa chuẩn xác vừa mạnh mẽ cắt vào xương bệnh nhân. Tiếng máy cắt vang lên chói tai nhưng sắc mặt người bác sĩ nhỏ nhắn không hề thay đổi. Ngay sau đó, ông dùng búa chuyên dụng nện những nhát chắc chắn lên chiếc đục đang đặt lên phần chỏm xương đùi của người bệnh. Giây phút trong phòng mổ, bác sĩ Khánh giống như người thợ mộc cần mẫn với công việc đục - đẽo - mài - cắt của mình.

Tiếng lành đồn xa, số lượng bệnh nhân ở các địa phương đến bệnh viện ngày một nhiều. Không chỉ bệnh nhân người Việt mà ngay cả những bệnh nhân nước ngoài cũng tin tưởng.

Gần đây nhất, có thể kể đến tháng 11/2022, PGS.TS Nguyễn Mạnh Khánh cùng ekip đã phẫu thuật thay toàn bộ khớp háng cho người bệnh ngoại quốc gãy cổ xương đùi sau tai nạn xe máy. Bệnh nhân bị gãy sát chỏm xương đùi, một vị trí khá đặc biệt do nguy cơ khó liền và dễ bị hoại tử chỏm.

Phương án tốt nhất được lựa chọn là phẫu thuật thay toàn bộ khớp háng bằng kỹ thuật mổ ít xâm lấn, sử dụng loại khớp háng nhân tạo không xi măng, hai chuyển động với đường mổ nhỏ (5cm) giúp việc hậu phẫu nhẹ nhàng, giảm đau đớn cho người bệnh và người bệnh có thể ngồi dậy đi lại được chỉ một ngày sau phẫu thuật. Ca phẫu thuật thay toàn bộ khớp háng trong 20 phút đã diễn ra thành công tốt đẹp.

PGS.TS Nguyễn Mạnh Khánh cùng đồng nghiệp trực tiếp mổ gần 2.000 ca mỗi năm. Có những ngày PGS. TS Nguyễn Mạnh Khánh mổ tới 15-16 ca, hoặc những đợt mổ cấp cứu xuyên đêm khi bệnh nhân gãy cả hai tay, hai chân. Tuy mệt nhưng nhìn thành quả sau mỗi ca phẫu thuật, ông lại như được tiếp thêm sinh lực.

Cứ thế, hơn 25 năm làm nghề , "bàn tay vàng" của bác sĩ tài hoa này đã mổ thành công hơn 30.000 ca, trong đó có tới hơn 10.000 ca nội soi khớp gối, khớp háng. Ông cũng đã chuyển giao kỹ thuật này cho nhiều bệnh viện trên cả nước, góp phần chữa lành chân cho nhiều bệnh nhân.

Chia sẻ về niềm yêu thích của mình PGS.TS Nguyễn Mạnh Khánh cho biết: "Chưa lúc nào tôi thấy chán không gian phòng mổ. Ở nơi đó, dẫu hết năm này tháng nọ chỉ lanh canh tiếng dụng cụ phẫu thuật, xung quanh là bông gạc thấm máu bệnh nhân, là không khí tập trung cao độ và đôi khi là những thất bại cận kề, nhưng chính nó đã nuôi dưỡng, hun đúc nên tôi ngày hôm nay".

Tuổi thơ của tôi là những ngày lẽo đẽo theo cha đi buồng bệnh của Khoa Hô hấp (Bệnh viện Bạch Mai). Hình ảnh chiếc ống nghe in đậm trong tâm trí. Tôi đã rất tò mò không biết tại sao chỉ với hai cái dây màu đen và hình tròn làm bằng kim loại trắng sáng ấy lại có thể cho cha biết tình hình sức khỏe của một người xa lạ. Từ tò mò, tôi háo hức mượn ống nghe của cha để thử nghe tiếng trái tim đập, tiếng thở trong lồng ngực của mọi người xung quanh...

Rồi những ngày theo mẹ đến Trường Đại học Y Hà Nội giảng dạy, nghiên cứu, tôi quen dần với mùi hóa chất, thuốc sát khuẩn. Rồi những quen thuộc đó trở thành sự mê hoặc lúc nào không hay.

Ngày chàng thanh niên Nguyễn Mạnh Khánh thi đỗ vào Trường Đại học Y Hà Nội và học bác sĩ nội trú, cũng bắt đầu chuỗi ngày dành tất cả thời gian lăn lộn ở bệnh viện với đam mê của mình.

Vào thời đó, 25 năm trước, ngoại tim mạch, ngoại tiêu hoá… mới là những ngành "hot", chứ chấn thương chỉnh hình thì không sinh viên y nào muốn đi.

Bởi khi đó, chuyên ngành này chưa phát triển, cả kỹ thuật lẫn trang thiết bị và nhân lực gần như không có gì, ngoài các kỹ thuật đơn giản như mổ gãy xương đùi, cẳng chân, cẳng bàn tay, hoặc bó bột rồi cho về. Nhiều người trong ngành coi chấn thương chỉnh hình chỉ là kỹ thuật "đục đẽo", không phải tinh hoa, nên nhiều năm liền, không bác sĩ nội trú nào học.

Thành tích học tập cũng như sự xông xáo, tận tụy với công việc của cậu sinh viên đã "lọt mắt xanh" các chuyên gia hàng đầu ở Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức. Ngay từ khi là sinh viên năm thứ 2, Khánh đã luôn được các thầy cho phụ mổ. Anh cũng sớm là một gương mặt trẻ được các chuyên gia nổi tiếng biết đến.

Nhưng chàng sinh viên Nguyễn Mạnh Khánh lại quyết định chọn chuyên ngành mà bạn bè đều né tránh. Đam mê nghề đến nỗi, ngoài các ca trực được phân công, Khánh còn xin trực thêm để học hỏi và thực hành.

"Nhà cách Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức chỉ vài trăm mét nhưng tôi xin ở tại bệnh viện. Cũng nhờ vậy mà 3 năm nội trú, tôi bắt nhịp với công việc tại bệnh viện rất nhanh", PGS.TS Nguyễn Mạnh Khánh chia sẻ.

Năm 2001, khi đang là bác sĩ nội trú tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, bác sĩ Nguyễn Mạnh Khánh đã vượt qua các kỳ thi tuyển khắt khe để trở thành một trong 5 người ở khu vực miền Bắc và Bắc miền Trung sang Pháp học tập, làm việc.

Tại đây, ông đã được đào tạo bài bản trong nhiều năm. Ông đã chọn kỹ thuật nội soi khớp gối để làm luận văn thạc sĩ bằng tiếng Pháp và trở thành bác sĩ đầu tiên ở Việt Nam được học tập, nghiên cứu bài bản về lĩnh vực này, trở thành người tiên phong trong việc đưa kỹ thuật nội soi khớp gối về Việt Nam và là một trong những bác sĩ đầu tiên của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức mổ nội soi khớp gối, thay khớp gối, khớp háng toàn phần cho người bệnh.

Nhớ lại những ngày tháng khó khăn đó, PGS.TS Nguyễn Mạnh Khánh không ngần ngại thừa nhận: "Cái khó trong mỗi con người là tự nhìn vào khuyết điểm của mình. Thật may tôi dám đối diện sòng phẳng với nó. Không hiếm lần, sau ca mổ, xem lại phim chụp, thấy không hài lòng hoặc bệnh nhân có vết sẹo không ưng ý tôi lại dằn vặt chính mình. Và đó cũng là động lực để tôi phải làm tốt hơn nữa trong những lần mổ sau.

Niềm vui lớn nhất của tôi bây giờ là Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã làm chủ tất cả các kỹ thuật hiện đại về nội soi khớp gối ngang tầm thế giới, các bệnh viện tỉnh đều đã mổ được kỹ thuật này, người dân địa phương đã không còn phải về tận Hà Nội để điều trị, tăng thêm cơ hội sống, cơ hội cải thiện chất lượng cuộc sống, mà lại tiết kiệm giảm được chi phí đi lại, ăn ở rất nhiều".

Từ chỗ là người đầu tiên tiếp nhận kỹ thuật nội soi khớp gối về Việt Nam, qua hơn 25 năm miệt mài học tập, nghiên cứu, thực hành mổ và chuyển giao kỹ thuật, PGS.TS Nguyễn Mạnh Khánh đã có công lớn trong việc phổ biến "kỹ thuật vàng" này cho nhiều cơ sở y tế tại tỉnh Hà Giang, Điện Biên, Tuyên Quang… Ông đã giúp chữa lành chân của nhiều bệnh nhân, để họ tự đứng được trên đôi chân của mình. Không chỉ vậy, PGS.TS Nguyễn Mạnh Khánh đã tạo đà cho sự phát triển bền vững của ngành cơ xương khớp Việt Nam.

Với những nỗ lực trong suốt hơn 25 năm qua, PGS.TS Nguyễn Mạnh Khánh đã được nhận nhiều phần thưởng cao quý: Được phong danh hiệu Phó Giáo sư năm 41 tuổi, được nhiều Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Y tế, UBND TP. Hồ Chí Minh, Hà Giang và đã được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Thầy thuốc Ưu tú.