Tập luyện sau phẫu thuật nội soi tái tạo dây chằng chéo trước khớp gối

TS.BS. Nguyễn Mạnh Khánh- Phẫu thuật nội soi tái tạo dây chằng chéo trước đã có những tiến bộ vượt bậc trong những năm gần đây cả về kỹ thuật cũng như phương tiện máy móc, dụng cụ hỗ trợ. Tuy nhiên, để đạt được kết quả như mong muốn không chỉ đòi hỏi phẫu thuật hoàn hảo mà còn phụ thuộc vào tập luyện phục hồi chức năng sau mổ. Dựa trên kinh nghiệm phẫu thuật, theo dõi, hướng dẫn người bệnh sau mổ cũng như tham khảo các tài liệu hàng đầu trên thế giới, chúng tôi xin giới thiệu phác đồ tập luyện tương đối đơn giản, phù hợp với các bệnh nhân sau phẫu thuật nội soi tái tạo dây chằng chéo trước.

 1. Giai đoạn 1: tuần 1-3 sau phẫu thuật

-         Mục tiêu:

+ Giảm đau tốt, chống phù nề: có thể dùng các loại thuốc giảm đau, chống phù nề, phối hợp chườm lạnh tại gối (túi chườm hoặc đá viên bọc trong khăn, túi plastic…)

+ Tập luyện tăng cường sức co cơ, tránh teo cơ

+ Tập luyện tăng dần biên độ vận động khớp gối: để đạt được gối duỗi hết và gấp được 90°

-         Các bài tập:

+ Tập gồng cơ (lên gân cơ) nhóm cơ tứ đầu và cơ khu sau đùi, lặp lại 20-40 lần các buổi trong ngày

+ Tập gấp dần khớp gối ở tư thế nằm ngửa hoặc ngồi dậy, tăng dần mức độ từ có người giúp đỡ, rồi người bệnh tự tỳ chân vào cuối thành giường đẩy người xuống để gối gấp dần dần và đến khi người bệnh tự gấp được

+ Tập gấp, duỗi, dạng, khép háng và cổ chân

+ Đi lại bắt buộc phải đeo nẹp ôm gối tư thế duỗi để tránh đứt lại hoặc lỏng dây chằng, thời gian đầu có thể dùng nạng trợ đỡ, giai đoạn sau người bệnh có thể bỏ nạng khi đi lại tốt

+ Đi ngủ cần đeo nẹp ôm gối để tránh co gối tư thế xấu

 

Hình 1. Nẹp ôm khớp gối

Video 1. Tập gấp duỗi khớp gối chủ động sau phẫu thuật 

 2. Giai đoạn 2: tuần 4-8 sau phẫu thuật

-         Mục tiêu:

+ Tăng sức cơ vùng khớp háng, gối, cổ chân, đặc biệt cơ tứ đầu và cơ khu sau đùi

+ Tăng dần biên độ vận động khớp gối

-         Các bài tập:

+ Tập gấp gối như trên tăng dần để gấp được trên 90°

+ Tăng cường sức cơ bằng cách ngồi dậy, thả chân ra ngoài thành giường, người bệnh tập gấp gối tăng dần, tránh để gối rơi tự do bằng cách co cơ chủ động, sau đó nâng dần gót chân đến khi gối duỗi tối đa. Người bệnh có thể đeo thêm tạ nhẹ vào cổ chân để tăng cường sức cơ khi gấp duỗi gối. Các động tác được thực hiện lặp lại 20-40 lần các buổi trong ngày

+ Tập đi bộ, leo cầu thang bậc thấp với nẹp ôm gối, có thể bỏ nạng nếu thấy thích hợp

+ Khi đi ngủ không cần đeo nẹp ôm gối nếu gối duỗi được tối đa

 Video 2. Tập gấp duỗi khớp gối và tăng cường sức cơ sau phẫu thuật 

 Video 3. Tập đi lại với nẹp ôm gối, không cần nạng trợ đỡ

 

 3. Giai đoạn 3: tuần 9-tháng thứ 6 sau phẫu thuật

-         Mục tiêu:

+ Chức năng cơ trở về như bình thường

+ Đạt hết tầm vận động của khớp gối bình thường

-         Các bài tập:

+ Tập gấp duỗi gối đến khi gấp và duỗi tối đa

+ Tập tăng dần các động tác từ dễ đến khó theo thời gian, không cần đeo nẹp ôm gối: đi bộ, leo cầu thang, ngồi xổm rồi đứng lên (thường từ tuần thứ 12-14), chạy chậm tại chỗ, chạy tăng dần tốc độ tại chỗ hoặc với máy tập (thường bắt đầu từ tuần thứ 16), đạp xe đạp…

Video 4. Tập gấp duỗi để đạt được biên độ vận động khớp gối tối đa 

 Video 5. Tập luyện để đạt được biên độ vận động khớp gối và chức năng cơ như bình thường 

 

 4. Giai đoạn 4: sau 6 tháng từ khi phẫu thuật

-         Mục tiêu:

+ Tăng cường và duy trì sức mạnh của cơ

+ Người bệnh có thể trở lại chơi thể thao

-         Các bài tập:

+ Tiếp tục các bài tập hỗ trợ tăng dần tuỳ theo mức độ hoạt động thể thao của người bệnh: bơi lội,bóng chuyền, bóng rổ, bóng đá, các môn thể thao có tính đối kháng…

+ Các bài tập chuyên biệt cho từng môn thể thao cụ thể

         

          Trên đây là một số hướng dẫn phục hồi chức năng giúp người bệnh có thể tập luyện tại nhà, trong điều kiện cho phép người bệnh có thể đến các trung tâm phục hồi chức năng chuyên sâu hoặc điện thoại cho phẫu thuật viên để được tư vấn trực tiếp (TS.BS. Nguyễn Mạnh Khánh 0913.588.199)