thay khớp nội soi
Trang chủ » Kiến thức y khoa
Kiến thức y khoa

Thêm một cơ hội cho người bệnh

Trước đây, với những trường hợp bị chấn thương tay, chân nặng phải phẫu thuật thay thế gân, xương bằng vật liệu nhân tạo, đồng loại hoặc vật liệu tự thân. Nay các bác sĩ Bệnh viện (BV) Việt Đức đã có thêm một giải pháp ưu việt - đó là sử dụng gân, xương từ người cho chết não để ghép cho bệnh nhân. Báo SK&ĐS đã có cuộc trò chuyện với TS.BS. Nguyễn Mạnh Khánh - Phó Trưởng khoa Chấn thương chỉnh hình II, Viện Chấn thương chỉnh hình - BV Việt Đức để giúp độc giả cũng như người bệnh hiểu rõ hơn về phương pháp ghép gân, xương từ người chết não được áp dụng tại nước ta.
Thêm một cơ hội cho người bệnh

TS.BS. Nguyễn Mạnh Khánh.

PV: Được biết bác sĩ (BS) là người đề xuất và tiên phong bắt tay thực hiện ý tưởng lấy nguồn gân, xương của người cho chết não để ghép cho bệnh nhân bị tổn thương chi thể mất gân, xương. Ngoài lý do tận dụng được tối đa nguồn tạng hiến, còn lý do nào khiến các anh quyết tâm tìm đến giải pháp này?

TS.BS. Nguyễn Mạnh Khánh: Những tổn thương chi thể là những tổn thương có thể phục hồi sau mổ bằng vật liệu tại chỗ như khâu nối gân, kết hợp xương hoặc buộc phải thay thế bằng các vật liệu nhân tạo, vật liệu đồng loại hay tự thân như thay khớp nhân tạo, tái tạo dây chằng, ghép xương… Tại Việt Nam, các nghiên cứu về ghép gân, xương đa phần vật liệu sử dụng lấy từ chính cơ thể bệnh nhân (BN) cho tỷ lệ thành công rất cao như tái tạo dây chằng chéo trước bằng gân cơ thon, gân cơ bán gân hoặc gân bánh chè tự thân; ghép xương cánh chậu, xương mác trong những trường hợp khuyết thân xương dài… Tuy nhiên, việc sử dụng vật liệu tự thân như gân, xương... ít nhiều ảnh hưởng đến cơ thể và thực chất là việc chấp nhận hy sinh chức năng ở vùng ít quan trọng để tái lập chức năng ở vùng quan trọng hơn. Đặc biệt, ở những trường hợp tổn thương như đứt nhiều dây chằng, khuyết hổng xương quá lớn hoặc những tổn thương lặp lại nhiều lần… thì vật liệu tự thân thực sự không đủ để bù vào vị trí tổn thương dẫn đến tình trạng BN không hồi phục hoàn toàn về chức năng chi thể. Nhất là đối với người Việt Nam, cấu trúc gân, xương thường nhỏ nên có nhiều nguy cơ trong việc lấy gân, xương tự thân hơn người nước ngoài.

Năm 2008, BV đã tiến hành lấy gân đồng loại từ chân cắt cụt, tỷ lệ thành công cao; tuy nhiên cũng bộc lộ những nhược điểm: gân thường dập nát do bị tai nạn, do bệnh lý, vì vậy, số lượng lấy được ít. Năm 2012, khi BV tiến hành ghép đa tạng cùng lúc từ người cho chết não, chúng tôi nhận thấy đây là cơ hội có thêm nguồn gân, xương để điều trị cho BN. Tháng 12/2012, sau khi xin ý kiến và được sự ủng hộ cao của PGS.TS. Nguyễn Tiến Quyết - Giám đốc BV, chúng tôi đã thực hiện ca lấy gân đầu tiên từ người cho chết não để ghép cho BN bị đứt dây chằng chéo trước khớp gối. Giải pháp này không phải là mới trên thế giới nhưng ở Việt Nam thì đây là lần đầu tiên được áp dụng thành công.

Thực hiện nội soi tái tạo dây chằng khớp gối cho người bệnh với nguồn gân lấy từ người cho chết não.

 PV: Ghép gân, xương đồng loại từ người cho chết não có những ưu điểm vượt trội gì so với ghép gân, xương đồng loại từ chi cắt cụt và tự thân, thưa BS?

TS.BS. Nguyễn Mạnh Khánh: So với nguồn gân, xương lấy từ chi cắt cụt, nguồn gân, xương lấy từ người cho chết não có chất lượng tốt hơn, số lượng nhiều (lấy được ở nhiều vị trí), kích cỡ, độ dài đa dạng, do đó có nhiều lựa chọn hơn trong việc điều trị cho BN. Còn ưu điểm vượt trội của ghép gân xương đồng loại là không phải hy sinh gân xương tự thân vì như trên đã nói, bất cứ phần cơ thể nào dù nhỏ nhất cũng có chức năng của nó. Người bệnh tránh được các phiền toái sau mổ do lấy mảnh ghép tự thân như mất cảm giác, tổn thương mạch, thần kinh… Thời gian mổ được rút ngắn đáng kể do không phải mất thời gian để lấy gân, xương tự thân. Điều này đóng vai trò quan trọng và là mong muốn của tất cả các phẫu thuật viên vì giảm nguy cơ nhiễm khuẩn và làm cho thời gian hồi phục sau phẫu thuật của BN nhanh hơn. Việc tập luyện phục hồi chức năng sau phẫu thuật thuận lợi hơn do can thiệp ít vào cơ thể, người bệnh ít đau đớn hơn.

PV: Tuy nhiên, không thể không tính đến nguy cơ không liền và thải loại khi ghép gân xương đồng loại từ người cho chết não, thưa BS?

TS.BS. Nguyễn Mạnh Khánh: Các nguy cơ nhiễm khuẩn đối với mảnh ghép được thu nhận có thể từ bên ngoài (nguyên nhân ngoại sinh) hoặc bên trong do sự phát tán vi khuẩn từ các cơ quan trong cơ thể sau khi người hiến mô chết (nguyên nhân nội sinh). Quá trình xử lý và bảo quản bằng tia gamma nhằm mục đích hàng đầu để giảm thiểu nguy cơ này. Cấu trúc mô học của mảnh ghép với đặc trưng lớn nhất là gần như không có tế bào hoặc nếu có tế bào thì cũng bị diệt bởi tia gamma khi tiệt trùng nên gần như không có kháng nguyên hoà hợp mô và do đó gần như không có nguy cơ thải ghép. Đây là ưu thế rất lớn cho phép sử dụng mảnh ghép gân xương đồng loại rộng rãi nếu đảm bảo được sự an toàn mảnh ghép về nhiễm khuẩn và lây truyền bệnh truyền nhiễm.

PV: Xin BS cho biết, bao nhiêu BN đã được áp dụng phương pháp này và có trường hợp nào tiến hành ghép nhiều gân, xương cho BN hay không?

TS.BS. Nguyễn Mạnh Khánh: Chúng tôi đã tiến hành lấy gân, xương trên 4 trường hợp người cho chết não và đã ghép trên lâm sàng được 15 trường hợp; trong đó có 1 BN đứt 4 dây chằng gối: dây chằng chéo trước, chéo sau, dây chằng bên trong, đứt cánh bên trong xương bánh chè gây trật xương bánh chè ra ngoài. Trường hợp này gân tự thân không đủ để tái tạo lại cả 4 dây chằng cho BN. Chúng tôi đã tiến hành dùng gân từ người cho chết não tái tạo 4 dây chằng. Sau 3 tháng, BN đã vận động trở lại, không trật xương bánh chè. Một trường hợp khác là 1 BN nam 24 tuổi bị u tế bào khổng lồ lồi cầu xương đùi. Với những trường hợp này, thường sau khi lấy u, lấy xương cánh chậu hoặc xương mác tự thân ghép lên mới đủ. Nhưng xương mác là xương cứng nên khó liền, đồng thời có nhiều nguy cơ khi lấy xương. Ghép xương xốp đồng loại khả năng liền xương cao do có máu từ tuỷ xương mang tế bào gốc thâm nhập vào xương xốp. Sau 6 tháng, xương BN liền tốt, đi lại bình thường.

PV: Chân thành cảm ơn BS!

Mai Linh (thực hiện)

Phó Giáo sư, Tiến sĩ, Bác sĩ NGUYỄN MẠNH KHÁNH
PHÓ GIÁM ĐỐC BỆNH VIỆN
TRƯỞNG KHOA CHẤN THƯƠNG CHỈNH HÌNH I

BỆNH VIỆN HỮU NGHỊ VIỆT ĐỨC, HÀ NỘI
Địa chỉ: Tầng 3, nhà B3, Bệnh viện Việt Đức - Điện thoại: 0913.588.199
Lịch khám bệnh Bác sĩ Nguyễn Mạnh Khánh: 8h30 - 11h30 sáng thứ 3 hàng tuần, Phòng 16, Nhà C2, BV Việt Đức
Email: ngmanhkhanh@hotmail.com  |  Website: www.thaykhopnoisoi.com  |  Facebook: Nguyen Manh Khanh

http://www.xemayvn.co/

http://www.xemayvn.co/2017/08/nhong-sen-dia-nhong-xich.html